Khác với mô hình sản xuất hữu cơ thuần túy, mô hình trồng tiêu hướng hữu cơ sinh học không đòi hỏi quá khắt khe việc áp dụng các biện pháp hữu cơ theo nguyên tắc. Mà nó tập trung hướng đến việc nâng cao chất lượng, an toàn thực phẩm và thân thiện với môi trường.

Như chúng ta đã biết, xưa nay việc trồng tiêu truyền thống đã quá lạm dụng nhiều loại thuốc hóa học, thuốc bảo vệ thực vật, các chất kích thích, thuốc điều hòa sinh trưởng,… Thói quen này dẫn đến hiệu quả nghiêm trọng như: ô nhiễm môi trường đất, thoái hóa đất, ô nhiễm nguồn nước, phát sinh nhiều dịch bệnh, chất lượng tiêu suy giảm.

Với mô hình trồng tiêu hướng hữu cơ sinh học, cán bộ kỹ thuật đã hướng dẫn người trồng không được sử dụng các loại hóa chất nông nghiệp một cách tùy tiện. Thay vào đó là phải sử dụng hài hòa, phù hợp các chất hữu cơ và vô cơ. Cùng với đó là kết hợp các yếu tố sinh học và phi sinh học.
Ngoài ra, để đảm bảo mô hình canh tác theo hướng mới này đạt hiệu quả, trên cơ sở thực tế mô hình đã triển khai thành công, các chuyên gia khuyến cáo người trồng tiêu cần áp dụng đồng bộ các kỹ thuật sau:

Một là, về yêu cầu đất trồng và cây giống

- Đất trồng tiêu theo mô hình hữu cơ sinh học phải đảm bảo phù hợp. Đặc biệt, đất phải sạch, không bị nhiễm bất kì loại sâu bệnh nào.

- Trường hợp nếu đất bị nhiễm sâu bệnh, người trồng  cần phải cải tạo, luân canh nhiều năm mới bắt đầu trồng tiêu.

- Với cây giống, cần phải đảm bảo giống sạch bệnh tuyệt đối. Đồng thời, khả năng sinh trưởng, phát triển của giống phải tốt.

Hai là, chọn cây sống làm trụ tiêu

- Khi áp dụng mô hình trồng trồng tiêu hưỡng hữu cơ sinh học, cần chọn cây sống để trồng làm trụ tiêu (nên chọn các loài trồng làm trụ trồng tiêu như: Muồng đen, Thường mực, Côm…). Bởi cây tiêu rất ưa ánh sáng tán xạ, trụ sống sẽ đảm bảo được yêu cầu đó thay vì ánh nắng gắt.

- Trụ sống sẽ được trồng với mật độ 1.600 trụ/ha, khoảng cách các trụ trên hàng 2,5m, hàng cách hàng 2,5m. Mô hình sinh học khuyến cáo trồng thưa bởi với khoảng cách thưa sẽ giúp quản lý cây trồng và sâu bệnh tốt hơn. Đồng thời, trồng thưa còn giúp hạn chế lây lan sâu bệnh.

Mô hình trồng tiêu hướng hữu cơ sinh học ở huyện Thà Teng tỉnh Sê Kông, cây trồng sinh trưởng xanh tốt

Ba là, chăm sóc hồ tiêu theo hướng hữu cơ sinh học

* Về tưới nước:

- Khi trồng theo mô hình hữu cơ sinh học, bà con cần phải đặc biệt quản lý hệ thống thoát nước, tiêu nước tốt, tuyệt đối không được để tiêu ngập úng. Đặc biệt là không được để ngập úng ở gốc tiêu vào mùa mưa.

* Về làm cỏ:

- Chỉ nên làm sạch cỏ trong gốc, không được làm sạch cỏ toàn diện giữa các hàng tiêu. Bà con cũng có thể giữ lại cỏ, nhưng chỉ ở mức cỏ không cạnh tranh dinh dưỡng với cây tiêu. Riêng ở giữa các hàng tiêu không có cỏ mọc thì bà con hãy trồng cỏ lạc dại che phủ đất “Cách làm này, tuy có gây cạnh tranh dinh dưỡng cho cây tiêu nhưng không đáng kể, vì lợi ích mà nó mang lại thì rất lớn, giúp rễ tiêu không bị cháy nóng vào mùa khô và chống xói mòn, rữa trôi đất trong mùa mưa”.

- Việc giữ lại thảm cỏ ở giữa các hàng tiêu sẽ giúp đa dạng sinh học trong vườn tiêu. Đồng thời việc này còn giúp hạn chế lây lan các sâu bệnh nguy hiểm trong vườn và lượng nước tưới cho cây trồng, nhất là trong những tháng khô hạn.

Giữa các hàng tiêu, cỏ được giữ lại để bảo vệ bộ rễ cây tiêu mùa khô và hạn chế xói mòn, rữa trôi đất mùa mưa

* Về bón phân, sử dụng các chế phẩm bảo vệ cây trồng

- Như đã nói ở trên, mô hình trồng tiêu sinh học khuyến kích sử dụng thường xuyên các chế phẩm sinh học, chế phẩm vi sinh đối kháng. Bởi các chế phẩm này giúp phòng trừ sâu bệnh trên cây rất hiệu quả.

- Tuyệt đối hạn chế sử dụng các loại thuốc bảo vệ thực vật, không được phun thuốc theo đinh kỳ như phương pháp truyền thống, chỉ nên phun khi thật sự cần thiết.

- Khi bón phân, ưu tiên sử dụng phân bón hữu cơ. Đồng thời kết hợp bón phân khoáng sao cho thật cân đối về đa, trung, vi lượng. Chỉ có như thế mới đảm bảo năng suất ổn định và chất lượng cao.

Tại Việt Nam, thời gian qua ở một số tỉnh có diện tích trồng tiêu lớn như Lâm Đồng, Đắc Lắc, Gia Lai, Đồng Nam Bộ và Bắc Miền Trung..., nhiều nhà vườn cũng đã áp dụng biện pháp canh tác tiêu theo hướng hữu cơ sinh học và bước đầu đem lại kết quả khả quan. Theo PGS.TS. Mai Thành Phụng, thành viên Hội đồng KHKT Công ty CP Phân bón Bình Điền, với cây hồ tiêu, trong giai đoạn hiện nay, nhà vườn nên chọn cách đầu tư phân hữu cơ, phân hóa học và các chế phẩm sinh học hợp lý trong vòng khoảng 50-60 triệu/ha, năng suất ước tính đạt từ 3-4 tấn/ha, với giá bán khoảng 45.000 đồng/kg thì nông dân vẫn có thu lợi nhuận khá cao so với các cây trồng khác. Ngoài ra, cách làm này còn giúp vườn cây vẫn bền, khai thác được nhiều năm hơn, ít dịch bệnh, kể cả tuyến trùng và năng suất thu hoạch cũng sẽ được duy trì cao hơn trong những năm sau./.

(Bài viết có sử dụng tư liệu của các đồng nghiệp Sở NLN tỉnh Sê Kông-Lào)